دو برابر شدن آمار دیابتی های ایران نسخه آنلاین برای کنترل دیابت
به گزارش آرایش عروس، آمارهای جهانی نشان میدهد ایران با رتبه سوم ابتلاء به دیابت در منطقه خاورمیانه، با رشد دو برابری شیوع این بیماری مزمن طی سه دهه گذشته روبرو است.
خبرگزاری مهر -
گروه سلامت:
دیابت یکی از شایع ترین بیماری های غیر واگیر در جهان است که به سبب افزایش قند خون و اختلال در عملکرد انسولین یا کاهش حساسیت سلول ها به آن ایجاد می شود. سواد سلامت الکترونیک به مفهوم توانایی جست جو، درک، ارزیابی و استفاده از اطلاعات سلامت موجود در بسترهای دیجیتال، وبسایت ها، اپلیکیشن ها و شبکه های اجتماعی است. افراد با برخورداری از این مهارت می توانند به منابع علمی معتبر دسترسی پیدا کنند، رژیم غذایی مناسب و برنامه ورزشی خودرا به درستی انتخاب کنند، علایم هشداردهنده را زودتر تشخیص دهند و در صورت نیاز، سریع تر به پزشک مراجعه نمایند. از طرفی، ضعف در سواد سلامت الکترونیک می تواند سبب دریافت اطلاعات ناصحیح از منابع غیر معتبر شود و به رفتارهای اشتباه در تغذیه، مصرف دارو یا پیگیری درمان منجر شود که این مورد احتمال پیشرفت بیماری را بالا می برد، بدین سبب پیشرفت سواد سلامت الکترونیک در جامعه، نه تنها یک ابزار جلوگیری از بروز دیابت است، بلکه برای بیماران مبتلا هم راهی مؤثر جهت بهبود کیفیت زندگی و کاهش خطر عوارض طولانی مدت شمرده می شود. در همین جهت خبرنگار مهر با مریم پیمانی دکترای تخصصی آموزش و پیشرفت سلامت و پژوهشگر مرکز تحقیقات دیابت، پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران گفتگویی داشته است.
طرح سواد سلامت الکترونیک برای بیماران دیابتی چیست؟
پیمانی: دیابت یکی از جدی ترین معضلات سلامت در جهان و ایران است و طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، منطقه خاورمیانه بالاترین نرخ شیوع دیابت را در جهان دارد و ایران در این منطقه، رتبه سوم ابتلاء را به خود مختص کرده است. نتایج یک تحقیق مبتنی بر داده های GBD یا بار جهانی بیماری ها در بازه ۳۰ ساله از ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹ نشان میدهد شیوع دیابت در کشور تقریبا دو برابر شده است. توانمندسازی و آموزش بیماران در زمینه خود مدیریتی و خود مراقبتی، مهم ترین عامل در کنترل این بیماری مزمن است. این رویکرد، پایبندی بیماران به درمان های دارویی و غیردارویی را افزایش داده و مشارکت آنان را در پروسه درمان تقویت می کند. برای دستیابی به طرح سواد سلامت الکترونیک، استفاده از راهکارهای نوین برای جلب مشارکت بیماران لازم است که در عصر حاضر، اینترنت و تکنولوژی های جدید در مرکز خیلی از پیشرفت های حوزه مراقبت های سلامت قرار گرفته اند؛ بررسی های سیستماتیک در بیماری های مزمن نشان میدهد که مداخلات سلامت دیجیتال یا همان سلامت الکترونیک تأثیر قابل ملاحظه ای بر پیشرفت خود مراقبتی و افزایش تعامل بیماران با روند درمان دارد. موفقیت این مداخلات در گرو پیشرفت سواد سلامت الکترونیک بیماران است؛ مفهومی که شامل توانایی جست جو، درک ارزیابی و به کارگیری اطلاعات سلامت از منابع آنلاین برای حل مشکلات بهداشتی و درمانی است. سواد سلامت الکترونیک تلفیقی از مهارت های مختلف همچون سواد خواندن و نوشتن، سواد سلامت، سواد اطلاعاتی، سواد علمی، سواد رسانه ای و سواد کامپیوتری است، بااینکه تسلط کامل به همه این مهارت ها ضروری نیست، اما داشتن حداقل سطح متوسط از هر یک، برای بهره مندی مؤثر از خدمات سلامت دیجیتال اهمیت دارد. تجربه همه گیری کرونا نشان داد که سلامت الکترونیک نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی حیاتی در ارائه خدمات درمانی، بخصوص در بحران ها و برای بیماران دچار بیماری های مزمن است. با افزایش روز افزون کاربران اینترنت در کشور و نیاز رو به رشد بیماران به اطلاعات معتبر، گسترش زیرساخت های فناوری و پیشرفت سواد سلامت دیجیتال می تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران دیابتی و کاهش بار این بیماری کمک نماید.
آیا با گسترش درمان های نوین پیشرفت سلامت دیجیتال هم رشد پیدا کرده است؟
پیمانی: با گسترش درمان های نوین در بیماری های مزمن، روش های مراقبتی هم به روز می شوند و نیاز بیماران به اطلاعات معتبر افزایش خواهد یافت. نفوذ روز افزون گوشیهای هوشمند در جهان و ایران، شرایطی به وجود آورده که بخش زیادی از مردم به ابزارهای دیجیتال دسترسی دارند. این روند، اهمیت ارزیابی سواد سلامت الکترونیک و عوامل در رابطه با آنرا در بیماران، بخصوص مبتلایان به دیابت، دوچندان کرده است. بااینکه ابزارهای عمومی برای سنجش سواد سلامت الکترونیک وجود دارد، اما برخی مهارت ها مختص یک بیماری خاص هستند و باید در ابزارهای ارزیابی گنجانده شوند. به عنوان نمونه، بیمار دچار دیابت نوع دو باید بتواند از اپلیکیشن های پایش قند خون و یادداشت های غذایی آنلاین استفاده نماید، اصطلاحات پزشکی در رابطه با دیابت را درک کرده و اعداد مهمی همچون شمارش کربوهیدرات و مقادیر هموگلوبین A1C (میانگین قند خون سه ماهه) را تفسیر کند. تحقیقات ما نشان میدهد بیماران دیابتی نسبت به افراد سالم، بیشتر به جستجوی اطلاعات درباره ی داروها، بخصوص عوارض جانبی آنها، می پردازند. به همین دلیل، کارشناسان سفارش می کنند برای ارزیابی دقیق سواد سلامت الکترونیک، از ابزارهای تخصصی متناسب با خاصیت ها و نیازهای هر بیماری استفاده گردد.
آیا ابزاری برای سواد سلامت الکترونیک در ایران انجام شده است؟
پیمانی: در سالهای اخیر در کره جنوبی ابزاری با عنوان مقیاس سواد سلامت الکترونیک ویژه دیابت طراحی شده که در گام نخست یک پروژه تحقیقاتی در ایران، پژوهشگران با همکاری و دریافت مجوز از طراحان کره ای این ابزار، آنرا به فارسی ترجمه و برای فرهنگ و شرایط بومی کشور بومی سازی کرده اند. این پروسه شامل اعمال تغییرات جزئی متناسب با ساختار زبانی و نیازهای بیماران ایرانی بوده و گامی مهم در راه پیشرفت خدمات سلامت دیجیتال برای بیماران دیابتی به حساب می آید.
در گام نخست این مطالعه، نسخه فارسی مقیاس سواد سلامت الکترونیک ویژه دیابت بعد از ترجمه، مورد ارزیابی روان سنجی (سایکومتری) قرار گرفت. نتایج نشان داد که این نسخه دارای روایی و پایایی قابل قبول بوده و قابلیت استفاده در بین بیماران فارسی زبان را دارد.
سطح سواد سلامت الکترونیک جامعه در چه حدی است؟
پیمانی: در مرحله دوم، این ابزار برای سنجش سطح سواد سلامت الکترونیک بیماران دیابتی به کار گرفته شد. داده ها از ۱۱۴۳ بیمار با میانگین سنی ۵۸.۸ سال گردآوری شد. بالاتر از ۶۰ درصد این بیماران اعلام نمودند که برای دریافت اطلاعات مربوط به دیابت، از جستجوی اینترنتی استفاده می نمایند. با این وجود، میانگین نمرات کسب شده در این آزمون نشان داد که سطح سواد سلامت الکترونیک اختصاصی دیابت در این جمعیت، پایین تر از حد استاندارد بوده است. همین طور سن سطح بالاتر در افراد زیر ۶۵ سال، سطح تحصیلات دیپلم و بالاتر، و درک مثبت از وضعیت سلامت بودند، همین طور نتایج نشان داد، بیمارانی که بطور فعال از اینترنت برای جستجوی اطلاعات در رابطه با دیابت استفاده می نمایند، رفتارهای خود مراقبتی و پایبندی دارویی بهتری دارند.
سواد الکترونیک در بهبود رفتارهای خود مراقبتی تأثیر دارد؟
پیمانی: سواد سلامت الکترونیک و ارتباط مؤثر بیمار و پزشک، اثر جستجوی آنلاین را بر بهبود رفتارهای خود مراقبتی و پایبندی به درمان تقویت می کنند. به بیان ساده تر، بیماران با مهارت دیجیتال بالاتر و رابطه قوی تر با پزشک، بالاتر از سایرین از جستجوی اینترنتی برای پیشرفت مدیریت دیابت خود بهره می برند. مداخله سلامت دیجیتال بدون توجه به سطح سواد سلامت الکترونیک بیماران با شکست مواجه خواهد شد، پس پزشکان باید قبل از اجرای این مداخلات، سطح مهارت بیماران را ارزیابی و در صورت نیاز، از راه آموزش و معرفی منابع آنلاین معتبر، آنرا ارتقا دهند.
بیشترین جستجو در اینترنت در ارتباط با دیابت چیست؟
پیمانی: بیشترین موضوعات جست جو شده توسط بیماران دیابتی به داروها و عوارض جانبی آنها اختصاص دارد. این مورد اهمیت ارتباط شفاف و زمان دار پزشک با بیمار را دوچندان می کند. آموزش بیماران درباره ی نحوه مصرف دارو، عوارض احتمالی و روش های کاهش آن، می تواند نگرانی ها را کاهش داده و از جستجوی غیر هدفمند یا دریافت اطلاعات ناصحیح جلوگیری نماید. بیماران هم با آمادگی به ویزیت مراجعه کنند، سوالات خودرا یادداشت کرده و از فرصت ارتباط با پزشک به بهترین شکل بهره گیرند. از طرفی، پزشکان باید مهارت های ارتباط بیمار محور را تقویت نمایند، زمان کافی برای گوش دادن فعال اختصاص دهند و مفاهیم را با زبانی ساده و قابل فهم بیان کنند.
کلید بهره مندی صحیح از اطلاعات آنلاین دیابت در چیست؟
پیمانی: با گسترش دسترسی بیماران دیابتی به منابع آنلاین، نقش پزشکان در هدایت صحیح آنها به طرف اطلاعات معتبر بالاتر از پیش اهمیت یافته است. کارشناسان تأکید می کنند که بیماران باید تشویق شوند تا هرگونه اطلاعاتی را که از اینترنت جست جو کرده اند، با پزشک خود در بین بگذارند تا در صورت وجود اشتباه یا برداشت نادرست، اصلاح گردد. متاسفانه در بعضی مراکز درمانی، بیماران به سبب نگرش منفی برخی پزشکان نسبت به جستجوی اطلاعات اینترنتی، یا کوتاهی زمان ویزیت، تمایل ندارند موضوعات و سوالاتی که در ارتباط با بیماری یا داروها برایشان پیش می آید را به پزشک بگویند، این مورد سبب می شود که فرصت آموزش و اصلاح اطلاعات غلط از دست برود، در صورتیکه استفاده هدفمند و صحیح از منابع معتبر آنلاین می تواند به کیفیت مراقبت کمک نماید. دیابت بیماری است که به آموزش مداوم و پیوسته در طول درمان نیاز دارد. انجمن دیابت آمریکا هم بر اهمیت آموزش های دوره ای، بخصوص در سال اول تشخیص و درمان، تاکید دارد. باتوجه به افزایش جمعیت بیماران و کمبود نیروی متخصص، بهره برداری از منابع اطلاعاتی آنلاین و سلامت الکترونیک، می تواند راهکاری مؤثر برای پیشرفت خود مراقبتی بیماران باشد. پزشکان باید نگرش مثبتی نسبت به این مورد داشته باشند و در عین حال به بیماران کمک کنند تا سواد سلامت الکترونیک خودرا ارتقا دهند؛ یعنی مهارت تشخیص اعتبار و صحت اطلاعات آنلاین را بیاموزند. آموزش نحوه ارزیابی منابع آنلاین، بخش مهمی از این پروسه است. تفاوت زیادی در سطح سواد سلامت الکترونیک بیماران بر مبنای جنسیت، سن، سطح تحصیلات و درک فرد از وضعیت سلامت وجود دارد. بنابراین پزشکان باید ارزیابی این مهارت ها را بخشی از ویزیت قرار دهند تا بتوانند آموزش های خودرا بر مبنای شرایط هر بیمار شخصی سازی کنند. افراد مسن تر یا کم سوادتر می توانند به کمک اعضاء خانواده از فضای اینترنت بهره مند شده و آموزش های ساده تری را دریافت نمایند، این رویکرد سبب می شود که همه بیماران با هر سطحی از توانایی الکترونیک، امکان بهره مندی از اطلاعات صحیح و مراقبت بهتر از خودرا داشته باشند.
منبع: آرایش عروس
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب