سلامت معنوی حلقه گمشده میان جسم و روان انسان
به گزارش آرایش عروس، نماینده ولی فقیه در دانشگاه بقیه الله اظهار داشت: سلامت معنوی مفهومی چندبعدی است که با بوجودآوردن هماهنگی میان جسم، روان و باورهای درونی، به انسان توان عبور از دشواری ها و حفظ تعادل در زندگی می دهد.
خبرگزاری مهر - گروه سلامت:
سلامت معنوی مفهومی فراتر از جسم و روان است که ارتباط مستقیم با رضایت مندی فرد در زندگی و محیط کار دارد. برعکس تعاریف رایج معنویت دینی، سلامت معنوی بصورت مستقل و جامع مورد بررسی قرار می گیرد تا بتواند حال خوب افراد را در جنبه های مختلف زندگی تأیید کند. یکی از ابعاد مهم سلامت معنوی، رضایت مندی شغلی است، در واقع سلامت معنوی زمانی حاصل می شود که فرد بتواند در محیط کار خود، هم از انجام وظایفش رضایت داشته باشد و هم روابط کاری مثبت و سازنده ای با همکارانش برقرار کند. این حالت مانع از تبدیل زندگی به یک روند یکنواخت و بی روح کارمندی می شود که معمولا به کاهش راندمان و رضایت فردی منجر می گردد. در این راستا گزارشگر مهر با عبدالله سلطانی شایان نماینده ولی فقیه در دانشگاه بقیه الله گفتگویی داشته است.
برای دستیابی و ایجاد سلامت معنوی چه نکاتی باید رعایت شود؟
سلطانی شایان: برای رسیدن به سلامت معنوی، احتیاج به رعایت یک چارچوب مشخص وجود دارد که بتواند مؤلفه های روانشناختی و معنوی را در کنار هم قرار دهد. این چارچوب، به افراد کمک می نماید تا در راه سلامت معنوی گام بردارند و به تعادل مطلوب بین کار، زندگی و رضایت فردی برسند. هر فرد باتوجه به خصوصیت ها و شرایط منحصر به فرد خود، مسیر خاصی برای رسیدن به سلامت معنوی خواهد داشت و نمی توان یک نسخه واحد برای همه صادر کرد. در پروسه سنجش سلامت معنوی، روحیه، شخصیت و وضعیت روانی افراد باید به دقت بررسی شود. خصوصاً در محیط های کاری، مدیران باید قبل از انتخاب نیرو، سلامت روان و توانایی تحمل فشارهای شغلی را در فرد ارزیابی کنند. این ارزیابی ها شامل تست های روانشناختی و مصاحبه های تخصصی است که کمک می نماید افراد مناسب برای هر جایگاه شغلی تعیین شوند. از نظر دینی، سلامت معنوی به دو شکل متفاوت قابل تعریف است. برخی افراد با نگاه متمرکز به زندگی دنیوی و فلسفه غرب، سلامت معنوی را به شکلی تعریف می کنند که بیشتر بر جهان حاضر و ارزش های زمینی تمرکز دارد. در حالیکه گروهی دیگر سلامت معنوی را در بستر باورهای دینی با تمرکز بر زندگی بعد از مرگ، برزخ و قیامت می بینند که این دیدگاه، تعریفی متفاوت و عمیق تر از سلامت معنوی ارائه می کند. سلامت معنوی مفهومی چندبعدی و پویاست که باید در محیط های کاری و زندگی روزمره در آن واحد مورد توجه قرار گیرد تا رضایت فردی و راندمان سازمانی افزایش یابد.
تفاوت دیدگاه های دنیایی و معنوی در جهان بینی چیست؟
سلطانی شایان: سلامت معنوی مفهومی چندوجهی است که درک درست آن نیازمند توجه به جهان بینی و نگرش افراد است. یکی از مؤلفه های مهم سلامت معنوی، صبر است، اما میزان و نوع صبر مورد انتظار برای هر فرد و شرایط، تفاوت قابل توجهی دارد، این تفاوت ها ریشه در نوع نگاه به زندگی و جهان دارد. اگر سلامت معنوی را صرفا از دیدگاه دنیایی و مادی بررسی نماییم، برداشت ها و تعاریف محدود و متفاوتی خواهیم داشت که امکان دارد منجر به سوءتفاهم شود. به عنوان مثال، شرایط دشوار مردم غزه را نمی توان با دو استاندارد و ادبیات مختلف تفسیر کرد. اگر نگاه ما به زندگی مبتنی بر سیستم مادی و دنیوی باشد، تعاریف متفاوتی از صبر و تاب آوری خواهیم داشت، اما وقتی سلامت معنوی را در قالب باورهای آخرتی و معنوی بررسی نماییم، مفهوم صبر به کلی تغییر می کند و پاسخ های عمیق تری به چالش های زندگی ارائه می کند. سلامت معنوی باید متناسب با هر فرد و شرایط خاص فرد تعریف شود، قدم نخست در این راه، تعیین یک جهان بینی مشخص و تعریف یک آرمان شهر فردی یا اجتماعی است که فرد برمبنای آن، اهداف و ارزش های معنوی خودرا تنظیم می کند. برای رسیدن به این اهداف، ضروری است صبر و تحمل مناسبی در جنبه های شخصی و اجتماعی زندگی به کار گرفته شود که این میزان صبر می تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. سلامت معنوی محدود به مفاهیم دینی نیست و نمی توان آنرا صرفا در قالب آموزه های دینی تعریف کرد. روانشناسی معنویت، خصوصاً شاخه ای به نام «معنویت درمانی»، سلامت معنوی را به عنوان حالتی فراتر از جسم و دنیای مادی می بیند. بر طبق این دیدگاه، هر فرد یک بعد معنوی دارد که امکان دارد به اشکال مختلفی ظاهر شود؛ مثلا ارتباط با یک وسیله، یک پرنده یا هر نماد معنوی دیگر می تواند بخش مهمی از سلامت معنوی او باشد. در عین حال، در مرحله ارزش گذاری، میزان و عیار معنویتی که دین اسلام ارائه می کند، با معنویتی که در نگاه دنیوی مطرح می شود متفاوت می باشد. اما نکته مهم این است که برای تعریف و بررسی سلامت معنوی، نباید صرفا به تعاریف دینی یا دنیوی بسنده کرد؛ بلکه باید به حالتی جامع و فراگیر پرداخت که شامل تمام ابعاد انسانی و فردی باشد.
تعیین کردن اهداف درسلامت معنوی چه ضرورتی دارد؟
سلطانی شایان: وزارت بهداشت به عنوان متصدی اصلی و راهبردی حوزه سلامت معنوی، مسئولیت سنگینی دراین خصوص بر عهده دارد. گام اول، تعریف اهداف روشن و مشخص در حوزه آموزش و ارتقا سلامت معنوی است تا مسیر حرکت در این عرصه بصورت هدفمند و علمی شکل بگیرد. به این دلیل، به کارگیری افرادی که خود سلامت معنوی را درک و تجربه کرده اند، اهمیت ویژه ای دارد و وزارت بهداشت باید با معرفی و دفاع از این افراد، نقش خودرا به درستی ایفا کند. یکی از وظایف مهم وزارت بهداشت، شناسایی و معرفی استادان شاخص و برتر در حوزه سلامت معنوی است. این افراد باید دغدغه کمک به دیگران را داشته باشند و بتوانند به صورت مؤثر در بهبود خدمات سلامت معنوی ایفای نقش کنند. در حوزه پزشکی و سلامت، متاسفانه گاهی نگاه ها محدود و ناکارآمد است و تمرکز لازم روی تربیت نیروی انسانی متخصص و متعهد که بتوانند خدمات شایسته ای عرضه کنند، کمتر دیده می شود. وزارت بهداشت باید با برنامه ریزی دقیق و استفاده از بهترین نیروهای متخصص، چارچوب و مسیر توسعه سلامت معنوی را در کشور هدایت کند. در کنار وزارت بهداشت، وزارت فرهنگ نیز نقش کلیدی در بهره برداری از نیروی انسانی متخصص و ترویج فرهنگ سلامت معنوی دارد. این وزارتخانه می تواند با مشارکت نزدیک با وزارت بهداشت، بستر مناسبی برای آموزش و ارتقا سلامت معنوی فراهم آورد تا این مفهوم مهم به صورت علمی و کاربردی در جامعه توسعه یابد. هم زمان با اهمیت سلامت معنوی، باید توجه داشت که فضای این حوزه به سرعت درحال تبدیل شدن به محیطی تجاری و بیزینسی است. مشابه روندی که در روانشناسی دیده می شود، برخی افراد بدون تخصص کافی وارد بازار مشاوره و کارگاه های در رابطه با سلامت معنوی شده اند و از این طریق به سودآوری شخصی می پردازند. این مورد نیازمند نظارت دقیق و تنظیم قوانین مناسب می باشد تا سلامت معنوی به درستی حفظ شده و بجای تبدیل شدن به یک تجارت صرف، به عنوان یک خدمت واقعی به جامعه عرضه شود.
سلامت معنوی چه اثری بر تاب آوری انسان می گذارد؟
سلطانی شایان: مفهوم سلامت معنوی از دیدگاه فلسفی ملاصدرا، نگرشی عمیق و متفاوت نسبت به رابطه روح و جسم ارائه می کند. طبق این نگاه، انسان مرکبی است که جسم و روح در آن هم پیوند و تاثیر گذار بر یکدیگرند، اما روح جایگاهی برتر و ارجح دارد. برعکس تصور رایج که جسم را محور می دانند، ملاصدرا باور دارد که روح، نیروی اصلی و راهبر است و جسم تنها بازتاب و تجلی تعالی و عظمت روح شمرده می شود. هرچه روح فرد بالاتر و متعالی تر باشد، جسم او توانایی حفظ و نگهداری خودرا بهتر نشان داده است. این مورد را در تجربه های روزمره خود نیز میتوان مشاهده کرد؛ گاهی امکان دارد جسم از خستگی ناتوان باشد، اما روح با شوق، انگیزه و اراده قوی، فرد را در راه بیداری و تلاش نگه می دارد. بعنوان مثال، فردی که در امتحان یا در راه رسیدن به هدفی مهم قرار دارد، امکان دارد جسمش خسته شود، اما انگیزه و شوق درونی او سبب می شود تا ادامه دهد. این نگاه فلسفی اهمیت سلامت معنوی را به خوبی نشان می دهد؛ بخشی که از جسم فراتر رفته و به بعد فرا ماده یا روح متعلق می باشد. سلامت معنوی همان نیروی درونی است که به انسان قدرت تاب آوری و رویارویی با سختی ها را می بخشد، حتی در وضعیت جسمانی سخت و بیماریهای مزمن مانند سرطان. در دوران کرونا، یکی از مهم ترین صدمه ها به افرادی وارد شد که تحت استرس شدید و اضطراب قرار داشتند. افرادی که توانستند با پذیرش شرایط و آرامش روانی، استرس خودرا مدیریت کنند، مقاومت بهتری در مقابل مشکلات داشتند. از نظر روانشناسی، پذیرش موقعیت و اجتناب از بزرگ نمایی مشکلات، به حفظ سلامت معنوی و روانی کمک می نماید. تجربه بیماران سرطانی نیز این مورد را تأیید می کند؛ هرچه ارزش و ارتباط معنوی فرد بالاتر باشد و حال درونی او بهتر باشد، حتی در وضعیت جسمانی سخت، کیفیت زندگی و امید بهبود بیشتر حفظ می شود. گاهی امکان دارد در ظاهر جسم بیمار گرفتار تغییرات و صدمه شود، اما سلامت معنوی و قدرت روحی فرد، نقش برجسته ی در تسکین و حفظ امید ایفا می کند.
امید در مقابل دشواری ها چه قدرتی به انسان می دهد؟
سلطانی شایان: افرادی که در فضای عزت نفس و سلامت معنوی پایدار قرار دارند، حتی بعد از سال ها مواجهه با مشکلات شدید، همچنان سرحال و با اعتماد به نفس باقی می مانند. این سلامت معنوی، منبع قدرت و دلداری برای آن هاست که سبب می شود در مقابل سختی ها مقاومت کنند و انگیزه ادامه مسیر را حفظ نمایند. یک مثال ساده و ملموس برای توضیح اهمیت سلامت معنوی، داستانی است از پادشاهی که در سرمای زمستان نگهبانان قلعه را می بیند. این نگهبانان با وجود سرمای شدید، بدون لباس گرم درحال نگهبانی هستند. پادشاه پیشنهاد می دهد که لباس گرم برایشان بفرستد، چون در این سرما امکان دارد جان خودرا از دست بدهند. نگهبانان اما اعتقاد دارند که به این شرایط عادت کرده اند و می مانند. حقیقت این است که اگر امید و حمایت واقعی به آنها نرسد، شاید در نهایت جان خودرا از دست بدهند، درست مانند کسانیکه در وضعیت سخت روانی و جسمی، امید خودرا از دست می دهند. در مقابل، در تعدادی شرایط مانند بیماران سرطانی که تصور می شود زمان زندگی شان محدود است، وقتی امید و سلامت معنوی ضعیف باشد، جسم و روح به مرور خالی و ناتوان می شوند. سلامت معنوی به این افراد کمک می نماید تا مسیر زندگی خودرا با باور به وجود خداوند و نظام مخلوقات بشناسند و در همین چارچوب، حال درونی خودرا بهبود دهند. زندگی ما بین گذشته ای که رفته و آینده ای که نیامده خلاصه نمی شود بلکه زندگی در لحظه حال جریان دارد؛ این دیدگاه پایه و اساس زندگی در لحظه و داشتن سلامت معنوی است که به ما کمک می نماید نگرانی نسبت به گذشته و آینده را کنار بگذاریم و با آرامش و رضایت در لحظه حال زندگی نماییم. سلامت معنوی نه تنها سبب شادی در لحظه می شود، بلکه توانایی حفظ تعادل روحی و روانی در وضعیت سخت را نیز برای فرد فراهم می آورد. این ظرفیت، کلید اصلی تاب آوری و پایداری در زندگی روزمره است.
منبع: aroosmakeup.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب